Verschillende Pedalen
Tijdens de eerste lessen ben je voornamelijk bezig met de 88 toetsen van de piano. Echter na verloop van de lessen komen de pedalen aan bod. Als piano docent krijg ik al snel de vraag waar de pedalen voor dienen. Van rechts naar links spreek je dan over damperpedaal, sostenuto en al laatste het una corda pedaal.
Damper Pedaal

Het demper gebruik je het meest. Een andere naam voor het damperpedaal is het sustain pedaal. De vertaling van het Engelse woord sustain is aanhouden, en dat is wat er gebeurt wanneer je dit pedaal indrukt. De aangeslagen toon houdt aan, omdat de demper die normaal op de snaren liggen allen naar boven gaan. Echter zonder het pedaal te gebruiken gaat een losse demper die op de snaar ligt ook naar boven. En wanneer je de toets loslaat zorgt de demper ervoor dat de snaar stopt met trillen. Met andere woorden de klank wordt gedempt.
Galmpedaal
Een andere naam voor het sustain pedaal is het galmpedaal. Want bij het indrukken van het rechterpedaal lift je immers alle dempers op. Waardoor de andere snaren mee trillen en dus meegalmen. Daardoor klinkt het geluid een stuk voller.
Leren spelen met pedaal
Het leren spelen met pedaal is best lastig, want de timing van het indrukken en loslaten is cruciaal voor de klank. Daarnaast bestaat ook het halfpedaal. Ik zal hier in een andere blog dieper op ingaan. Om die reden zal je tijdens de pianoles dan ook meestal niet tijdens de eerste lessen pedaal leren gebruiken. Uiteraard is het van belang om les te krijgen van geschoolde pianodocenten
Het Sostenuto-Pedaal

Voor het midden pedaal kennen we het Italiaanse sostenuto-pedaal. Wat aanhouden betekent, maar hier betekent het dempen. Waarschijnlijk denk je nu: “Dat was toch ook de functie van het sustainpedaal?” Dat is zeker correct, echter dit pedaal is wat selectiever met het optillen van de damper, want het tilt alleen de demper op van de toets die je net hebt aangeslagen. En dat heeft als voordeel dat de andere snaren niet meegalmen, waardoor je een minder vol geluid hebt.
Een leuke toepassing van dit “aanhoud” pedaal is dat je een akkoord kunt spelen en vervolgens het kunt loslaten en je hand vrij is om andere toetsen te spelen die niet galmend klinken. In een andere blog zal ik dieper ingaan op de techniek hiervan.
Sostenuto-pedaal bij verschillende soorten piano’s
Nu denk je het wellicht te begrijpen, maar we zijn er nog niet, want het middenpedaal is bij vleugels zoals hierboven beschreven. Echter bij rechtopstaande piano’s werkt het weer anders. Hierbij heeft het pedaal een oefenfunctie en heet daar het oefenpedaal. Dit gebruik je wanneer je zacht wilt oefenen, wanneer je huisgenoten niet wilt storen en uiteraard de buren.
Het Una Corda-Pedaal

Dan komen we eindelijk bij het linker pedaal. Je raadt het al, dit is ook een Italiaanse muziekterm. Una corda betekent één snaar en dat is ook precies wat de functie is van het una corda-pedaal. Om meer begrip van die pedaal te hebben moeten we iets meer inzoomen op het binnenwerk van de piano
Snarenkoren
Wanneer je de klep van de piano opent zie je dat veel snaren gegroepeerd zijn en verschillende diktes hebben. De snaren lopen van dik naar dun en de dikste snaren zijn ook het langste. Hoe langer de snaar hoe lager de toon. Maar de dikke snaren klinken natuurlijk wel veel luider. Om die reden zie je dat naarmate de snaren dunner worden er groepjes van twee en verder naar recht drie snaren bij elkaar liggen van dezelfde toon. Zo kunnen de dunnere snaren samen net zo luid klinken als de dikkere snaren.
Zachter spelen
Bij een vleugel gaat bij het indrukken van het linkerpedaal het gehele toetsen-mechaniek naar rechts, waardoor de hamers op de zijkant van de dikke snaar slaat en bij de snarengroepjes één snaar minder aanslaan. Hierdoor is het karakter van de klank minder rijk.
Om een wat zachtere klank te verkrijgen kun je natuurlijk ook de toets zachter aanslaan. Toch heeft dit niet dezelfde werking van dan het una corda pedaal. Want de klankkleur is duidelijk anders. Om dit te begrijpen kun je denken aan een opname van iemand die normaal een woord uitspraak te vergelijken met iemand die schreeuwend het zelfde zegt. Wanneer je dan de opname terughoort kun je op alle volumes horen dat iemand fluistert of schreeuwt.
Una corda-pedaal bij een staande piano
Om het nog ingewikkelder te maken. Bij een een staande piano, werkt het weer anders. Hier is er geen mechaniek dat opschuift, maar een de de hamers die dichter op de snaren komt en de hamers minder hard kunnen slaan. De reden hiervoor is dat de staande piano hier minder ruimte voor zo’n una corda pedaal constructie heeft.
Ik hoop dat je zo wat meer inzicht hebt gekregen in de werking van de pedalen. Wil je nog meer weten over een ander onderwerp? Laat dan een reactie achter hieronder.
Discussie